Göz Doktoru Sayısal mı? Antropolojik Bir Bakış
Bir antropoloğun merakıyla başlıyorum bu yolculuğa. İnsan gözünün hem biyolojik hem de kültürel anlamda ne kadar derin bir simge olduğunu düşünün: Görmek, bilmek, tanımak… Fakat modern dünyada “göz” artık yalnızca bir organ değil, aynı zamanda bir meslek alanının, bir uzmanlık kimliğinin de simgesi. Bu yazıda “Göz doktoru sayısal mı?” sorusunu, sınav sistemiyle sınırlı bir teknik mesele olarak değil, kültürel, ritüelistik ve kimliksel bir sorgulama olarak ele alacağız.
Gözün Antropolojik Sembolizmi
Antropoloji bize şunu öğretir: Her kültür, göz kavramına kendine özgü anlamlar yükler. Antik Mısır’da “Horus’un gözü” koruyucu bir semboldü. Orta Asya’da “nazar boncuğu” kötü enerjilere karşı bir kalkandı. Modern dünyada ise göz, bilginin sembolü haline geldi.
Bu durumda “göz doktoru” figürü yalnızca bir sağlık çalışanı değil, “görmeyi” sağlayan, topluma netlik kazandıran bir bilgelik taşıyıcısıdır. Bu anlamda, göz doktoru sayısal bir kariyerin ötesinde, görme kültürünün ritüel bekçisidir.
Ritüeller: Sayısal ve Sözel Arasında Bir Geçit
Bir gencin “sayısal mı, sözel mi?” sorusuna verdiği cevap, modern toplumun inisiyasyon ritüellerinden biridir. Tıpkı eski kabilelerde erginlik ritüellerinin bireyin toplumsal yerini belirlemesi gibi, eğitim sisteminin bu ikili ayrımı da bireyin kimliğini şekillendirir. Göz doktoru olmak, bu ritüelin “sayısal kabile” tarafında konumlanır. Çünkü tıp fakültesine giden yol, matematik ve fen bilgisi temelli bir geçittir. Fakat bu geçidin ardında yalnızca formüller değil, insan bedenini ve ruhunu anlamaya yönelik derin bir kültürel bilgi de vardır.
Dolayısıyla, göz doktoru sayısal olsa da, mesleğinin özü sözel, duygusal ve semboliktir.
Topluluk Yapıları ve Uzmanlık Kimliği
Antropolojik açıdan her meslek grubu, bir tür topluluk oluşturur. Göz doktorları da tıbbın karmaşık hiyerarşisinde kendine has bir konum taşır. Beyin cerrahı rasyonelliği, psikiyatrist ise duygusal sezgiyi temsil ederken; göz doktoru bu iki uç arasında “denge” sembolüdür.
Bu meslek grubunun iç ritüelleri — ameliyathane düzeni, hasta muayene diyalogları, optik aletlerin dikkatle kullanımı — aslında bir modern ritüel dizgesidir. Her hareket, kültürel bir anlam taşır; her bakış, sembolik bir iletişimdir.
Bir göz doktorunun laboratuvardaki duruşu, yalnızca bilimsel bir duruş değil; aynı zamanda kültürün “görmeye verdiği değerin” bedenleşmiş halidir.
Görme Kültürü ve Kimlik
Antropolojide “görme”, yalnızca bir fizyolojik eylem değil, bir dünya algılama biçimidir. Batı kültüründe görmek, bilmenin eşdeğeridir: “Gördüm, demek ki anladım.”
Ancak birçok kültürde göz teması, saygı ya da mahremiyetle ilişkilendirilir. Bu çerçeveden bakıldığında, göz doktorunun işi yalnızca “görmeyi düzeltmek” değil, aynı zamanda “görme biçimlerini yeniden inşa etmek”tir.
Bir hasta, doktorun odasında yalnızca bir numara almaz; aynı zamanda kültürel bir yeniden doğuş yaşar. Gözlük, mikroskop ya da lazer cihazı — bunların her biri modern dünyanın şifa sembolleridir.
Sonuç: Sayısalın Ötesinde Bir Meslek
“Göz doktoru sayısal mı?” sorusu, yüzeyde bir tercih sorusu gibi görünse de, aslında modern bireyin kültürel yönelimini yansıtır. Evet, teknik olarak göz doktorluğu sayısal bir alandır. Ancak antropolojik açıdan bu meslek, sayısal ve sözel olanın, rasyonel ve sezgisel olanın birleşim noktasıdır.
Bir göz doktoru, sayısal bir formasyonla eğitilse de, her hastanın gözünde bir hikâye, bir sembol, bir kültür izi arar. Böylece modern toplumun “görme” ve “anlama” arasındaki köprüsünü kurar.
Okuyucuya Davet
Belki de antropolojinin bize öğrettiği en önemli şey, hiçbir kavramın tek boyutlu olmadığıdır. Göz doktoru olmak da böyledir: sayısal bir kapıdan geçilir, ancak o kapının ardında insanlığın görme serüveni yatar.
Bu yazıyı okuyan herkes, kendi kültürel merceğini temizleyip şu soruyu düşünsün: “Ben dünyayı nasıl görüyorum?” Çünkü bazen asıl görme, gözlerle değil, kültürle başlar.